Quickscan zeekabels: internationale dataconnectiviteit over zee

Quickscan zeekabels: internationale dataconnectiviteit over zee

Maart – april 2019

Opdrachtgever: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Stratix heeft een quickscan onderzoek naar internationale dataconnectiviteit over zee uitgevoerd. De hoofdvraag van dit onderzoek is of het feit dat er sinds de dotcom- en telecomcrash van begin van de eeuw geen nieuwe majeure zeekabels meer zijn aangeland in Nederland, een strategisch probleem gaat vormen, gezien de ontwikkelingen wereldwijd. 

Achtergrond

De aanlanding van onderzeese kabelsystemen is al 150 jaar een zaak van groot economisch en strategisch belang voor landen. Bij de voorbereidingen voor dit onderzoek kwamen we een nog steeds geldend verdrag uit 1898 tussen Groot-Brittannië en Nederland tegen. Dit verdrag stelt dat de kabels eigendom moeten zijn van de twee landen:

“De gelegde en te leggen onderzeesche kabels tusschen Nederland en het Vereenigd Koninkrijk van Groot-Britannië en Ierland zullen het gemeenschappelijk eigendom zijn van de twee landen.”

De leidende rol van Amsterdam in de digitale economie is te danken aan de liberale wijze waarop de Nederlandse academische wereld omging met het internet protocol. Maar de aanlanding van zeekabels op de Noord-Hollandse kust heeft ook een rol gespeeld in dit succes, ontstaan rond de eeuwwisseling, dankzij de korte afstand van die aanlandingsplaatsen tot het cluster datacenters rondom Amsterdam en de Amsterdam Internet Exchange: de AMS-IX. Ook de vestiging van het Google datacenter in de Eemshaven had haar oorsprong in de aanlanding van de TGN kabel daar.

Aanpak en resultaat

Voor het onderzoek is gesproken met leidende personen in de onderzeese kabel industrie (Google, Fugro en ex-Alcatel)

De belangrijkste conclusie van het onderzoek is dat er afdoende zeekabel capaciteit naar en rond Nederland ligt en dat marktpartijen geen tekort op korte of lange termijn verwachten. Nieuwe kabels tussen de VS en Europa (bijv. Denemarken) zijn ook toegankelijk van uit Nederland (bijv. via een nieuwe Tennet kabel naar Denemarken. In de Noordzee ligt zelfs 1 kabel, de TGN[1] kabel tussen de Eemshaven en het Verenigd Koninkrijk, ongebruikt.

Er speelt een aantal ontwikkelingen/bedreigingen ten aanzien van onderzeese kabels en de digitale economie:

Economische levensduur

Kabelsystemen worden ontworpen voor een economische levensduur van 25 jaar. Dat betekent dat de in Nederland operationeel zijnde systemen vanaf ongeveer volgend jaar het einde van hun economische levensduur bereikt hebben. Er is echter weinig bekend over economische vs. technische levensduur. Oftewel, is er een reden om aan te nemen dat de kabels die nu in Nederland aankomen in de komende jaren hun technische of economische levenseinde bereiken en buitenwerking gesteld zullen worden, dan wel vervangen worden?

Bevinding: bij unrepeatered cables (300-500km) worden geen problemen verwacht. Bij repeatered cables (>300km) kunnen de versterkers onderweg vervanging nodig hebben, maar zij functioneren meestal veel langer dan 25 jaar.

Brexit

Vrijwel alle kabels die nu in Nederland aankomen, hebben een verbinding met het Verenigd Koninkrijk. In hoeverre verandert de Brexit de economische en strategische waarde van deze kabels voor de Nederlandse digitale economie? Betekent een Brexit dat de positie van Nederlandse onderzeese kabels en daarmee de Nederlandse digitale economie negatief beïnvloed wordt?

Bevinding: Als Brexit dus al impact heeft dan manifesteert zich dat als een langzaam verschuivende vraag naar het Continent en geen abrupt veranderende vraag. Brexit zal geen directe negatieve beïnvloeding betekenen.

Telecomzeekabel-corridors

De Nederlandse kust is een van de drukste in de wereld. Transport, visserij, kabels, olie en gas en tegenwoordig ook wind op zee, vechten allemaal om hun plaats. Is het zo, dat de ontwikkeling van bijvoorbeeld wind op zee de positie van de Nederlandse digitale economie bedreigt?

Bevinding: Een eventuele planningsdiscussie over bijvoorbeeld ‘telecomzeekabel-corridors’ en het optuigen van een gremium omtrent de coördinatie lijkt partijen zeer verstandig.

Markt voor kabelsystemen

De markt voor kabelsystemen verandert. Tot de bouw van Flag^[2] halverwege de jaren ‘90 waren alle verbindingen in handen van traditionele telecombedrijven, vrijwel altijd verenigd in consortia die fungeerden als kartel. Tegenwoordig is de markt voor onderzeese kabelsystemen concurrerend. Niet-telecombedrijven als Google, Facebook en Tennet spelen net zo’n belangrijke rol als telecombedrijven. Wat is het perspectief van nieuwe spelers op de positie van Nederland voor onderzeekabels en de digitale economie?

Bevinding:  Er is op dit moment dus géén druk op Nederland. De “very busy market” met gebrek aan aanlegcapaciteit door ontwikkelingen elders in de wereld, betekent wel dat er niet veel aanleg van zeekabels naar Nederland te verwachten is in de komende jaren.

Technologische doorbraken

Tenslotte is de experts gevraagd naar hun visie op technologische doorbraken die tot een nieuwe aanleggolf kunnen leiden, omdat zij behoeften in de markt sterk veranderen.

Bevinding: De vraag naar de aanleg van nieuwe zeekabels naar Nederland veroorzaakt door innovatieve (doorbraak) technologische ontwikkelingen is niet op korte termijn te verwachten.

[1] De TGN kabel loopt van Eemshaven naar Hunmanby Gap, nabij Leeds, in Engeland.

[2] Fiber Link Around the Globe – eerste deel van een privaat ontwikkelde zeekabel aangelegd in 1996-1998 van Europa naar Zuid- en Oost-Azië

Rudolf van der Berg (projectleider en aanspreekpunt) en Hendrik Rood (senior consultant en expert) hebben deze opdracht uitgevoerd. Beiden zijn zeer goed bekend met de markt van onderzeese kabels. Rudolf heeft onder andere voor de OESO onderzoek gedaan naar het belang van onderzeese kabelsystemen. Hendrik heeft begin jaren ‘90 gewerkt aan de ontwikkeling (technische specificatie) van meerdere in Nederland aangelande zeekabels en hun zeekabel transmissiesystemen. Bij Stratix is hij o.a. strategie-adviseur geweest bij het aanlanden van de Tycom zeekabel in Groningen en heeft hij andere strategie-opdrachten rond aanleg, overname-investeringen en deelnames in zeekabels uitgevoerd.

Download de quickscan zeekabels hier.